Interview NieuwWij - 'Kwetsbaarheid kan heel verbindend zijn'

Je voorouders zijn geboren in India, je ouders in Suriname en jij in Nederland. Waar voel jij je geworteld?

“Ik ben een lange tijd bezig geweest met het onderzoeken mijn wortels. Mijn debuutroman Vervoering is fictie, maar gebaseerd op mijn familiegeschiedenis: een familiekroniek over vier generaties die zich binnen honderd jaar verspreiden over drie continenten in de landen India, Suriname en Nederland. Als puber wilde ik graag een roman lezen over deze geschiedenis maar een dergelijk boek bestond niet dus besloot ik om het zelf te schrijven. Ik ontdekte dat een van mijn voorvaders in 1912 naar Suriname migreerde als contractarbeider. India was in die tijd in handen van de Britten en Suriname was een Nederlandse kolonie. Mijn voorouders migreerden van kolonie naar kolonie en werkten op de plantages in Suriname. Het was een kwestie van overleven. En om te overleven moest je je zien aan te passen. Je eigen achtergrond en verhaal kwamen op de tweede plek te staan.

Heeft je boek bijgedragen aan het zichtbaar maken van deze geschiedenis?

“Dat hoop ik natuurlijk. Ik krijg nog steeds veel reacties van leeftijdgenoten die erg blij zijn met het boek. Zij zijn bezig met eenzelfde soort zoektocht als die van mij. Maar ook van ouders die eindelijk hun kinderen een dergelijk boek kunnen geven. Na interviews in de Trouw en Volkskrant kreeg ik veel reacties van Hindoestaanse vrouwen die blij waren dat ze een keer iets van zichzelf terugzagen in de reguliere media. Het mag niet onderschat worden hoe belangrijk het is om iets van jezelf terug te zien en het gevoel te krijgen dat jij er ook bij hoort. Maar ik kreeg ook veel respons van niet-hindoestanen die geen weet hadden van deze geschiedenis. Er ging een wereld voor ze open, ook zij vonden het vreemd dat deze geschiedenis zo onbekend is.”

Je werkt aan het verbeteren van de positie van vrouwen wereldwijd. Hoe doe je dat?

“Om de tien dagen sterft een vrouw aan de gevolgen van huiselijk geweld. Dat raakt me. Als schrijver en als bestuurskundige probeer ik het geweld tegen vrouwen bespreekbaar te maken en taboes te doorbreken. Ik geloof in de kracht van verhalen hierbij. Mijn tweede roman De Kier gaat over gemeentepolitiek, huiselijk geweld en dappere vrouwen. Het boek is in essentie een ode aan de kracht van vrouwen die verschillende vormen van onderdrukking, sociale druk en huiselijk geweld overleven. Het belangrijkste personage is Asha, een verborgen vrouw die door haar echtgenoot en schoonfamilie wordt geïsoleerd van de buitenwereld. Verder probeer ik op allerlei manieren verhalen van vrouwen met de wereld te delen – bijvoorbeeld door de Dolle Kavita Stories, een knipoog naar de welbekende Dolle Mina’s. Iedereen kent de Dolle Mina’s, maar er zijn nog veel verhalen van vrouwelijke pioniers onbekend. Onterecht vind ik. Daarnaast ben ik recentelijk gestart met een talkshow op Youtube waarin vrouwen vertellen over het mentale en fysieke geweld dat zij hebben moeten ondervinden, of de manier waarop vrouwen zich inzetten om het geweld tegen vrouwen te stoppen of taboes te doorbreken. Ik zie dat deze gesprekken iets in beweging zetten: andere vrouwen beseffen dat zij niet de enige zijn die dit meemaken.”

Waarom richt je je specifiek op vrouwen?

“Wereldwijd hebben vrouwen te maken met onveiligheid en kansenongelijkheid. Waarom? Enkel omdat ze vrouw zijn. Dit roept een gevoel van onrechtvaardigheid op. Hiermee wil ik niet zeggen dat het voor mannen gemakkelijk is, want zij zitten ook vast in dit systeem. We houden elkaar gevangen. Het is om die reden essentieel om ook mannen te betrekken bij de oplossing. Mannen horen meer te doen dan alleen vanaf de zijlijn meekijken.

Mijn vader komt uit een conservatieve familie waarin bepaalde regels voor mannen en vrouwen golden, dat wilde hij niet voor zijn dochters. Dat besef werkt heel erg door in mij. We zien ook dat bepaalde regels en tradities juist door vrouwen in stand worden gehouden. Hoe een vrouw hoort te zijn bijvoorbeeld en dat het ingewikkeld is als een vrouw breekt met maatschappelijke verwachtingen en andere dingen gaat doen. Wat je meedraagt geef je ook door. Daarbij gaat het ook om macht: welke ruimte wordt er gemaakt voor vrouwen? Daarentegen is er ook genoeg sisterhood en dat geeft hoop.”

Je bent schrijver. Wat is de kracht van taal volgens jou?

“Een woord roept heel veel beelden op. Ik heb gezien wat woorden kunnen doen bij vrouwen die te maken hebben met geweld. Vrouwen, die zichzelf bijvoorbeeld geen ‘slachtoffer’ noemen van geweld maar een ‘overlever’,  gaan op een andere manier naar zichzelf kijken. Het heeft een emancipatorische werking. Taal creëert onze wereld, dat moeten we niet onderschatten.”

Hoe kunnen verhalen ons helpen?

“Verhalen laten ons de werkelijkheid door de ogen van een ander zien. Nog meer dan debatten of opiniestukken. Door de verhalende structuur kunnen we ons inleven in personen die op het eerste ogenblik ver van ons af lijken te staan. Verhalen transformeren het wij-zij gevoel naar een ‘wij-gevoel’. We identificeren ons met de hoofdpersoon en beelden ons in hoe wij zouden handelen in zijn of haar situatie.

Ook politici kunnen als leiders van een land verschillende mensen meekrijgen door ze een plek te geven in het maatschappelijke verhaal. Het wij-zij gevoel kun je als politicus voeden maar je kunt mensen ook met elkaar proberen te verbinden.”

“Als er plek wordt gemaakt voor het verhaal van ieders geschiedenis, hebben mensen het gevoel dat ze erbij horen. Wanneer dat niet gebeurt, voelt het alsof ze vergeten zijn, en gaan ze harder schreeuwen om gehoord te worden.

Ik woon in Rotterdam, een stad die meer dan 170 nationaliteiten telt. Ik las een aantal jaar geleden over een onderzoek Rotterdamse jongeren en hun identiteit. Een deel van deze jongeren geeft aan dat ze zich niet altijd thuis voelen in Nederland, maar wel in Rotterdam. Die stad straalt uit: ik mag hier zijn met al mijn gekkigheden. De stad is nooit af, dit schept ruimte voor anderen.”

Jij bent de derde spreker in de vierdelige reeks Haardvuur Dialogen. We bespreken ‘Verhalen van hoop’. Wat is hoop voor jou?

“Ik denk niet dat we zonder hoop kunnen leven. Het is essentieel bij alles wat we doen. Het is het stukje van de mens dat ik zo ontroerend vind. We kunnen zulke heftige dingen meemaken, maar dan is er nog steeds hoop. Dat vind ik bijna een goddelijk aspect van ons mensen: dat er hoop blijft.

Een persoonlijk verhaal: mijn man en ik willen graag kinderen maar dat is voor ons niet vanzelfsprekend. We hebben de afgelopen jaren veel meegemaakt, waaronder een lang traject met medische onderzoeken en een operatie. Ik wist niet goed hoe ik hiermee om moest gaan. Ik voelde me tekortschieten als vrouw, alsof ik onvolledig was. Iedere maand merkte ik dat er hoop bleef en dat ik deze droom niet wilde loslaten. Op een gegeven moment besloot ik mijn ervaringen te delen met andere vrouwen en dat deed me goed. Een van die vrouwen zei tegen mij: je kunt moeder zijn in heel veel vormen, op heel veel manieren. Ik krijg er nog steeds kippenvel van. Ik realiseerde me dat je een droom niet los hoeft te laten maar dat die ook een andere vorm kan krijgen. Dat gaf me hoop. In deze tijd heb ik ook bijzondere gesprekken gevoerd met mijn schoonmoeder. Zij liet mij weten dat ik perfect ben zoals ik nu ben. Dat was een eye opener voor mij. Het is een heel teer punt om te bespreken in onze samenleving maar ik zag wat ik in beweging zette toen ik er wel openlijk over ging spreken. Kwetsbaarheid kan heel verbindend zijn. De boodschap: ‘je bent genoeg zoals je nu bent’, mag wel wat harder klinken.”

Je draagt tijdens de Haardvuur Dialogen op 15 december een verhaal voor uit de hindoeïstische traditie. Welke betekenis heeft het hindoeïsme voor jou?

“Het hindoeïsme is een open en verbindende levensbeschouwing, die je het licht en het goddelijke in jezelf laat ontdekken. Het hindoeïsme heeft niet één heilig boek maar kent vele geschriften, en het is aan jou om je weg daarin te vinden.

In het hindoeïsme spreken we van een goddelijke oer-energie: Brahman die zich manifesteert in allerlei goddelijke aspecten zoals bijvoorbeeld Saraswati (de godin van de kunsten) of Shiva (de god van de vernietiging). Deze beelden helpen je om ‘het goddelijke’ minder abstract te maken, zodat het voor het menselijke brein enigszins te vatten is.”

Welk verhaal van hoop ga je met ons delen?

“Op 15 december draag ik een verhaal voor uit Bhagavad Gita wat ‘lied van God’ betekent. De Bhagavad Gita is onderdeel van de Mahabharatta. De Mahabharatta vertelt het verhaal van twee families die tegen elkaar strijden. In de Bhagavad Gita zoomen we in op een van deze strijders: Arjun. Arjun gaat in gesprek met Krishna (God) omdat hij niet meer inziet wat het nut is van deze strijd. Krishna biedt hem richting en inspiratie. Als je op een punt staat in je leven waarop je denkt: wat heeft het allemaal voor zin? De Bhagavad Gita biedt je hoop en inspiratie.”

Bekijk het originele artikel op https://www.nieuwwij.nl/interview/shantie-singh/